Podkarpackie - Przestrzeń otwarta

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce

Maleńka, galicyjska miejscowość Bóbrka zasłynęła w XIX wieku jako miejsce powstania pierwszego na świecie przedsiębiorstwa naftowego. Mimo, że kopalnia pełni obecnie funkcje muzealne, to czarne złoto wydobywane jest tu do dzisiaj, a dzięki nowoczesnym ekspozycjom multimedialnym możemy przenieść się w czasy kiedy pracował tu sam Ignacy Łukasiewicz.

Muzeum pachnące ropą naftową

Otwarta w 1854 roku, najstarsza na świecie i nadal działająca kopalnia ropy naftowej to siedziba wyjątkowego muzeum. Utworzone w duchu popularnego ogólnoświatowego trendu turystyki industrialnej ekspozycje umożliwiają poznanie historii przemysłu naftowego. W otoczeniu przepięknego lasu bobrzeckiego znajdują się XIX-wieczne kopanki, w których można zobaczyć naturalną ropę naftową, czyli czarne złoto, które i teraz wydobywa się z szybów pochodzących z czasów Łukasiewicza.

 

Spacerując alejkami ukazują się nam unikatowe urządzenia związane z przemysłem naftowym, rafineryjnym i gazowniczym. Teren, na którym znajduje się muzeum, to wydzielony, najstarszy obszar kopalni o powierzchni 20 ha z ponad 50 obiektami udostępnionymi do zwiedzania. W Bóbrce zobaczyć można oryginalne narzędzia i urządzenia służące do drążenia studni-kopanek, wiercenia otwo­rów czy makiety obrazujące historię naro­dzin polskiego przemysłu naftowe­go i pierwszych prac górniczych. Potencjał kopalni w Bóbrce jest uniwersalny i ma wartość unikatową w obszarze dziedzictwa industrialnego całego świata.

Opis filmu: Materiał zewnętrzny Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce. Film z lektorem, prezentuje ekspozycję muzeum oraz postać Ignacego Łukasiewicza. W tle gra spokojna, nastrojowa muzyka. W filmie umieszczona jest transkrypcja w języku angielskim.

Głos lektora: Jesteś w stanie uwierzyć, że mała wioska na Podkarpaciu zmieniła historię świata? W 1865 roku narodził się tutaj przemysł naftowy, który zrewolucjonizował postęp techniczny. Odwiedź jedyne muzeum, leżące na terenie czynnej kopalni ropy naftowej. Zobacz, jak z czasem zmieniło się wydobywanie tego surowca. Wejdź do świata ludzi, którzy zapoczątkowali zmiany i poznaj ich niewiarygodne wynalazki. Spójrz, w jakim tempie zmienia się nasza rzeczywistość i jak dużo ludzi ma na to wpływ. A wszystko zaczęło się tutaj. W małej wiosce na Podkarpaciu. Bóbrka – kolebka przemysłu naftowego.

Najcenniejsze skarby związane z wydobyciem czarnego złota

Do najbardziej unikalnych i bezcennych zabytków muzealnych Bóbrki należą obiekty, pochodzące z czasów Ignacego Łukasiewicza. Zachowały się tu dwa oryginalne szyby naftowe z XIX wieku o imionach „Franek” i „Janina”. Kopanka Franek, została wykonana ręcznie ok. 1860 r. do głębokości 50 m, a następnie w latach późniejszych pogłębiona za pomocą wiertnicy ręcznej do głębokości 150 m. Natomiast kopanka Janina została wykopana ręcznie do głębokości aż 132 m, a następnie pogłębiona wiertnicą ręczną do głębokości 250 m i jest do dziś jest eksploatowana.

Drewniany szyb służącyc do wydobycia ropy

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Kopanka Franek z 1860 roku.

Fot. Krzysztof Zajączkowski

Fenomen Bóbrki i Łukasiewicza tkwi w tym, że już za życia genialny wynalazca z Podkarpacia zaczął tworzyć na miejscu kopalni muzeum przemysłu naftowego. Osobiście oznaczył ten teren dla potomnych, fundując w 1872 roku pamiątkowy obelisk. Widnieje na nim napis: „Dla utrwalenia pamięci założoney kopalni oleyu skalnego w Bóbrce, w roku 1854 – Ignacy Łukaszewicz”.

 

Równie cennym obiektem muzeum jest warsztat mechaniczny z 1864 roku, o konstrukcji drewnianej, który służył do obsługi wierceń metodą udarową wraz z maszynami obróbczymi. Cennym obiektem jest drewniana kuźnia kopalniana z 1856 roku, wyposażona w stare narzędzia kowalskie oraz dwa paleniska zbudowane z cegły, podsycane za pomocą skórzanego miecha z lat 1890-1895 oraz zrekonstruowana wiertnica ręczna z 1862 roku, służąca do wiercenia płytkich otworów metodą udarową.

Ekspozycja muzelana. Wnętrze warsztatu

Drewniana kuźnia kopalniana z 1856 roku.

Fot. Krzysztof Zajączkowski

Charakterystycznym obiektem dla Bóbrki jest wiertnica polsko-kanadyjska, ulokowana na samym końcu terenu muzeum. Wykorzystywano ją do wiercenia w trudnych warunkach. Zaadaptowana przez polskich specjalistów, zmodernizowana i dostosowana pod tutejsze potrzeby – używana była do rozwiercania najbogatszych w galicyjskim przemyśle złóż ropy naftowej.

 

Na turystów czeka także sala ekspozycji rafine­ryjnych i dystrybucji produktów naftowych, sterownia instalacji destylacji rurowo-wieżowej oraz przepływomie­rze, odmierzacze paliw i dystrybutor paliw z 1934 r.

Fragment ekspozycji muzealnej. Zabytkowe urządzenia do zarządzania gazociągiem

Sterownia instalacji destylacji rurowo-wieżowej.

Fot. Krzysztof Zajączkowski

Warto odwiedzić Budynek Administracyjny kopalni tzw. Dom Łukasiewicza z 1865 roku. Pozornie nieduży domek skrywa w sobie ogrom eksponatów, w tym zachwycającą aptekę urządzoną na wzór XIX-wieczny z oryginalnymi utensyliami aptecznymi oraz laboratorium aptecznym. Obie sale urozmaicone są słuchowiskiem multimedialnym, w którym głównym bohaterem jest I. Łukasiewicz. Słuchowisko poświęcone zostało historii odkrycia nafty i założenia kopalni ropy naftowej w Bóbrce. W budynku zgromadzono kolekcję lamp naftowych, fotografii oraz ekspozycję geologiczną. Dla turystów dostępny jest również gabinet – dworski salonik z olejnymi portretami Ignacego Łukasiewicza i jego żony – Honoraty, a także ciekawym zbiorem meble ze zniszczonego dworku Łukasiewiczów w Chorkówce.

Dworski salonik Ignacego Łukasiewicza. Fot. Krzysztof Zajączkowski

Dworski salonik z olejnymi portretami Ignacego Łukasiewicza.

Fot. Krzysztof Zajączkowski

Łukasiewicz – polski Edison i Rockefeller

Naturalne wycieki ropy naftowej występowały w lesie bobrzeckim od dawien dawna, jednak dopiero w 1854 roku powstała kopalnia i rozpoczęła się eksploatacja przemysłowa. Pionierami przemysłu naftowego, założycielami kopalni w Bóbrce byli: Ignacy Łukasiewicz – skromny farmaceuta, Tytus Trzecieski – ziemianin i inicjator założenia kopalni oraz Karol Klobassa-Zrencki – właściciel wsi Bóbrka. Dzięki zgodnej współpracy, zaangażowaniu oraz dużej operatywności twórców powstało pierwsze na świecie wielowymiarowe przedsiębiorstwo naftowe.

 

O początkach okresu intensywnego rozwoju technik kopalniczych i wiertniczych oraz modelu eksploatacji i przetwórstwa ropy naftowej nie sposób mówić nie wspominając twórcy polskiego i światowego przemysłu naftowego oraz wynalazcy lampy naftowej – Ignacym Łukasiewiczu (1822-1882). Ten urodzony na Podkarpaciu naukowiec, pionier i wynalazca dał początek wielu innowacyjnym przedsięwzięciom technologicznym i przemysłowym, niejako zaszczepiając przedsiębiorcom z regionu innowacyjne DNA i dając bodziec do rozwoju nowych technologii, z których do dzisiaj słynie region.

Baner kierujący do serwisu poświęconego obchodom Roku Łukasiewicza na Podkarpaciu

W domu Łukasiewicza w Bóbrce przeczytać można: „…Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie dopóki żyje, pracować musi, a co zapracuje tego do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi”… Ta myśl doskonale oddaje poglądy i wartości jakim hołdował polski Edison – Ignacy Łukasiewicz.

 

Poza zasługami naukowymi Łukasiewicz był patriotą, społecznikiem, aptekarzem i filantropem. Osobiście zajmował się reklamowaniem produktów naftowych, biorąc udział w wystawach krajowych i międzynarodowych. Działalność przemysłową łączył z działalnością publiczną i społeczną. Był człowiekiem o wybitnych cechach charakteru. Wspierał finansowo ruchy narodowo-wyzwoleńcze i zakładanie sądów i szpitali, budował szkoły, kościoły, drogi i mosty. Stał na czele Krajowego Towarzystwa Naftowego. Założył prowadzoną przez żonę Honoratę, Szkołę Koronkarską dla dziewcząt w Chorkówce. Na kopalni Bóbrka założył tzw. Kasę Bracką czyli system ubezpieczeń pracowników na kopalni. Za działalność charytatywną papież Pius IX w 1873 roku nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył Orderem Św. Grzegorza. O tych aspektach jego życia również można dowiedzieć się odwiedzając muzeum w Bóbrce.

Czy wiesz, że Ignacy Łukasiewicz:

  • jako pierwszy na świecie wydestylował z ropy naftowej – naftę i zastosował ją do oświetlenia,
  • wynalazł lampę naftową – 31 lipca 1953 roku po raz pierwszy zapalono lampy naftowe publicznie w szpitalu lwowskim na Łyczakowie. Data ta zapisała się na kartach historii jako symboliczna narodzin przemysłu naftowego,
  • jest twórcą światowego przemysłu naftowego i rafineryjnego
  • był naukowcem, wynalazcą, aptekarzem, działaczem niepodległościowym, filantropem, społecznikiem i twórcą opieki socjalnej w przemyśle naftowym
  • był współzałożycielem i wieloletnim dyrektorem pierwszej kopalni ropy naftowej w Bóbrce

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce

ul. Kopalniana 35 Bóbrka

38 - 458 Chorkówka

Mit czy prawda historyczno-gospodarcza?

W różnych źródłach pojawia się informacja, która raczej jest legendą, jakoby sam John Davison Rockefeller miał odwiedzić Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce i zapoznać się ze sposobem, w jaki ten wydobywa i przetwarza ropę naftową, a tajniki innowacyjnej technologii wywieść za wielką wodę i na nich oprzeć swoje imperium. Mimo, że nie ma namacalnych dowodów, iż historia ta jest faktem historycznym, to stwierdzić można, że jak w każdej legendzie jest ziarno prawdy, tak i w tej można doszukać się kilku autentycznych zdarzeń czy przesłanek.

 

Faktem jest, że w Stanach Zjednoczonych przemysł naftowy rozwijał się szybciej w stosunku do polskich warunków, a tu warto przypomnieć, że Polska była pod zaborami i nasza państwowość nie istniała. Austriakom nie zależało na rozwoju przemysłu naftowego na terenach dawnej Polski, gdy tymczasem Amerykanie bardzo szybko zdali sobie sprawę, że ropa naftowa jest przyszłością, a człowiek wkracza w erę petrochemii, która na długo przejmie władzę nad jego życiem. Kopalnia w Bóbrce zaczęła działać w 1854 roku, a Amerykanie dowiercali się do ropy w roku 1859.

Zwiedzanie

 

Muzeum w Bóbrce zaprasza do zwiedzania indywidualnego (bez limitu czasowego), a także pod opieką przewodnika. Przed przyjazdem do Bóbrki należy zapoznać się godzinami otwarcia i zarezerwować bilety. Dla turystów przygotowano kilka niezwykle ciekawych tras turystycznych o różnej długości, dając tym samym możliwość wybór najlepszego sposobu poznania najstarszej w świecie kopalni ropy naftowej. I tak do wyboru mamy trasę „Śladami naftowych pionierów”, „Od kopania do wiercenia”, „Trzy wieki kopalni w Bóbrce”. Alternatywą jest także trasa zwiedzania muzeum połączona z posiłkiem w tzw. „Kanadyjce” czyli trasa „Od kopania do wiercenia” wraz z możliwością obiadu oraz trasa „Spacer z Łukasiewiczem” oferująca zwiedzanie połączone z zagadkami,  rebusami i nagrodami dla uczestników.

Szlak dla odkrywców czarnego złota

Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna zaprasza turystów chcących poznać historię odkrycia ropy naftowej na nowy szlak transgraniczny pn. Odkrywcy Czarnego Złota. Trasa turystyczna prowadzi przez najciekawsze i najważniejsze miejsca związane z powstaniem i rozwojem przemysłu naftowego. Szlak przeznaczony jest dla każdego: młodzieży, rodzin z dziećmi, osób starszych. Na szlaku rozlokowane są też skrytki z zagadkami i rebusami oraz stemple, które uczestnicy podróży odbijają w wyznaczonych na mapie miejscach. Zebranie kompletu stempli oraz odgadnięcie zagadek jest nagradzane upominkiem, który można odebrać w czterech miejscach leżących na szlaku: w skansenie w Bóbrce, Muzeum Podkarpackim w Krośnie, Pałacu Polanka, a także w skansenie w Sanoku.