5 rzeczy, które musisz zobaczyć w Przemyślu

Założone zostało ponad sto lat temu i zgromadziło już 200 tysięcy muzealiów. W tym skarb uznawany za jeden z najcenniejszych w polskich zbiorach - gemmę bizantyjską z heliotropu, magiczny amulet. Pochodzi z XI lub XII wieku. Podobnych na świecie jest tylko cztery - w Efezie, Oksfordzie, Moskwie i Maastricht. Piąta właśnie w Przemyślu. A było to tak: Dawno temu 8-letnia Ewa znalazła kamyk z tajemniczymi znakami w pryzmie żwiru przywiezionego z Sanu na podwórko kamienicy przy ul. Władycze. Z jednej strony kamyka ktoś wyrył głowę Meduzy otoczoną wężami, z drugiej świętą Maryję. Ewa dała go bratu, a brat sprzedał koledze. Nabywca, 14-letni Kazimierz Osiński miał w sobie pasję kolekcjonera. Po kilkunastu latach, w 1909 roku został jednym z założycieli Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, któremu na dobry początek wraz z bratem Tadeuszem podarował prywatną kolekcję - razem z ową gemmą, o której wkrótce zrobiło się głośno na całym świecie. Podczas wojny szukali jej w Przemyślu i Niemcy, i Sowieci. Tymczasem magiczny kamyk bezpiecznie przetrwał okupację na głowie pracownicy muzeum Anieli Leśniak – ukryła go we włosach, w koczku. Dziś amulet jest dumą wystawy stałej pt. „Credo na dwa głosy” i budzi refleksje nie tylko o bizantyjskich metodach leczenia dolegliwości, ale i dróg, jakimi wędrują skarby i ich poszukiwacze. A że Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej tylko w głównym i bardzo nowoczesnym gmachu przy ul. Berka Joselewicza (bo jest jeszcze oddział przy ul. Rynek 9 z Muzeum Historii Miasta Przemyśla, Podziemna Trasa Turystyczna oraz Muzeum Fajek i Dzwonów) prezentuje tak wspaniałe wystawy stałe jak: Opowieść o Żydach przemyskich, Dawna klasa, Huculskie skarby, Rozstrzelane miasto, oraz ciekawe wernisaże sztuki, pokazy filmów i dyskusje, będzie okazja wracać tu jeszcze wiele razy.  

Jeśli chcemy dowiedzieć się, jak Przemyśl stał się bogaty, piękny i sławny, to właśnie piwnice trzeba odwiedzić. Trasa wiedzie przez kilkanaście podziemnych korytarzy i komór, a także kolektor sanitarny, który przypomina, że sieć kanalizacyjną zbudowano już 400 lat temu, kiedy miasto wkroczyło w swój złoty wiek, stając się jednym z najważniejszych w Europie. Strzegło pogranicza i stanowiło ważny ośrodek handlu. W tym okresie rzemieślnicy aż 60 różnych specjalności wysyłali swoje wyroby Sanem do Torunia i Gdańska. Gwar rynku rozbrzmiewał trzema językami, bo żyli tu Polacy, Rusini i Żydzi, dzielnie się broniąc przed kolejnymi najazdami. Odgłos bitew i świątynnych śpiewów rozbrzmiewa w podziemiach obok siebie. Sędziwe mury przemyskiej trasy uzbrojono w wiele multimedialnych atrakcji – są tu interaktywne ekrany, magiczne lustro, hologramy. Można sobie nawet wydrukować recepturę ze słynnego zielnika mistrza Syreniusza i wraz z niezapomnianymi wrażeniami zabrać do domu.

W stolicy dzwonów i fajek musiało przecież powstać. Znaleziono mu też wyjątkowe miejsce – jeden z najcenniejszych przemyskich zabytków - Wieżę Zegarową. Wybudowana została w 1777 roku przy ul. Władycze, gdzie osiedlili się Rusini. Budowę nowej cerkwi greckokatolickiej zaczęli od barokowej dzwonnicy i na niej skończyli, ponieważ zmarła cesarzowa austriacka Maria Teresa, która obiecała fundusze na świątynię, a jej następca Józef II wolał zaproponować unitom jakiś istniejący już kościół, niż dać pieniądze. Wybrali karmelicki, a opuszczoną 38-metrową dzwonnicę przejęło miasto. Pełniła rolę strażnicy ogniowej, z której wypatrywano zagrożeń. Był też czas, że strażnik miejski wygrywał stąd hejnał Przemyśla. Teraz turyści z wysokości tarasu podziwiają panoramę przemyskiej starówki. Muzeum otwarto tu po remoncie, w 2002 roku. Jest hołdem dla mistrzów - przemyskich ludwisarzy i fajkarzy. Osiadły tu sławny ród Felczyńskich odlewa dzwony już od ponad 200 lat. W 1927 roku na wystawie w Paryżu firma zdobyła Grand Prix. Stworzyli dzieła tak unikatowe, jak ważący ponad 11 ton największy polski dzwon Józef w sanktuarium w Licheniu. Spiżowe serca z Przemyśla rozbrzmiewają w świątyniach na niemal wszystkich kontynentach. Tak samo daleko dotrzeć musiały i wyroby przemyskich fajkarzy, bo wizyta w muzeum daje pewność, że i fajka, niegdyś nieodłączna towarzyszka żołnierzy Twierdzy Przemyśl, może być arcydziełem.

Twierdza Przemyśl

Opierają się o ławki, przycupnęły przy murach kamienic i na skwerach. Przemyskie niedźwiadki choć ze spiżu to bardzo zajęte stworzenia. Jeden naprawia koło, inny taszczy choinkę, a jeszcze inny pracuje przed laptopem. Nie mogło też zabraknąć misia z fajką i takiego, który zagląda do dzwonu oraz misia generała. Jaskółki donoszą, że wykonał je rzeźbiarz Jan Mogilany z bieszczadzkiego Zagórza. Wszystkich jest dwanaście i rozbiegły się po całej przemyskiej starówce. Może siedzą pod ulubioną cukiernią i pałaszują lody? Wszak to znane łasuchy. Są niezbyt duże, więc jak je znaleźć? Pomoże w tym mapa z aplikacji Visit Przemyśl. Kiedy już wytropimy Przemyskie Misie, nie zapomnijmy odwiedzić Niedźwiedzicy z fontanny w rynku. Zeszła na chwilę z herbu miasta, by zająć się dwoma maluchami. A może pilnuje też pieniążków, które turyści wrzucają do fontanny, aby tu wrócić? Chętnych nie brakuje.