Województwo Podkarpackie znacząco wyróżnia się zasobami naukowo-badawczymi w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Region dysponuje wykwalifikowaną kadrą oraz licznymi firmami działającymi w obszarze ICT. Na koniec czerwca 2024 roku w bazie REGON zarejestrowanych było 9259 przedsiębiorstw z tej branży. Eksperci podkreślają, że rozwój ICT wpłynie na innowacyjność i konkurencyjność pozostałych inteligentnych specjalizacji województwa.

Branżę IT w regionie reprezentują firmy o różnych profilach działalności – od producentów światłowodów i twórców gier komputerowych, przez e-commerce, po programistów zajmujących się sztuczną inteligencją, pracujących nad robotyzacją i automatyzacją. Z danych GUS wynika, że na Podkarpaciu około 80% firm tej branży działa w obszarze związanym z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki.

Przedsiębiorstwa branży ICT skupione są głównie w dużych miastach województwa, z największą koncentracją w Rzeszowie i jego otoczeniu. Tu powstała i nadal ma siedzibę największa firma informatyczna w skali kraju - Asseco Poland, producent oprogramowania notowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Dała początek obecnej w blisko 60 krajach świata grupie kapitałowej, zatrudniającej około 33 tys. osób. W Rzeszowie wyrosły również tak mocne firmy jak spółka giełdowa OPTeam S.A i Polskie ePłatności. Do podkarpackich nestorów należy Zeto Rzeszów i Etob-Res. Są też młodsi, z dużymi sukcesami: firma PGS Software, która dołączyła do holenderskiej grupy kapitałowej Xebia Group, królujące w e-commerce Ideo oraz platforma sprzedażowa specjalizująca się w grach komputerowych G2A. Firmy ICT mają wysoki udział w tworzeniu PKB regionu.

Głównym podmiotem zrzeszającym przedsiębiorstwa IS „Informacja i telekomunikacja” jest Klaster Firm Informatycznych Polski Wschodniej. Należy do niego około 130 podmiotów z Podkarpacia i innych regionów Polski. Koordynowany przez Stowarzyszenie „Informatyka Podkarpacka” klaster powstał jako platforma współpracy pomiędzy firmami, a także biznesem i nauką. Jednym z efektów kooperacji z uczelniami są studia dualne oferowane przez Wyższą Szkołę Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Studenci pracują w firmach należących do klastra, co sprzyja ich praktycznemu kształceniu. Klaster współpracuje też z instytucjami otoczenia biznesu, administracją i inicjatywami klastrowymi zrzeszającymi podmioty innych branż.

Istotna w kontekście rozwoju sektora ICT jest także współpraca z instytucjami otoczenia biznesu. Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego ma atrakcyjną ofertę dla startupów. W ramach projektu „Platformy startowe Start in” młode firmy branży IT mogą skorzystać z powierzchni biurowych, obsługi księgowej, prawnej oraz specjalistycznych usług technologicznych i biznesowych, a także z dotacji. Firmy rozpoczynające działalność mogą liczyć także na pomoc inkubatorów przedsiębiorczości, nawet już na poziomie akademickim. Ważną rolę odgrywa Podkarpackie Centrum Innowacji w Rzeszowie. Ta instytucja pomaga w realizacji innowacyjnych pomysłów zarówno uczniom, jak i studentom. Oferuje im ProtoLab, czyli pracownie i nowoczesny sprzęt, opiekę mentorów, dofinansowanie prototypów i realizacji projektów. PCI wspiera też współpracę pomiędzy biznesem i nauką, a poprzez program grantowy jednostki naukowe w zakresie realizacji prac badawczo – rozwojowych.

Kształcenie w obszarach związanych ze specjalizacją ICT realizowane jest we wszystkich podkarpackich uczelniach, a kierunki związane ściśle z tą specjalizacją oferuje osiem z nich. Ich oferta edukacyjna w tym zakresie wciąż rozwija się, w odpowiedzi na potrzeby rynku uruchamiane są nowe kierunki i specjalizacje. Przede wszystkim Politechnika Rzeszowska, Uniwersytet Rzeszowski oraz Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie dysponują bogatą bazą laboratoriów dydaktyczno-badawczych, oferują również realizację badań naukowych w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych. Region ma także około 60 szkół ponadpodstawowych kształcących techników informatyków, techników programistów i w pokrewnych dziedzinach.

Ciekawym przedsięwzięciem w dziedzinie edukacji jest wyjątkowy w skali kraju projekt „RaP STEAM – robotyka i programowanie w szkołach podstawowych z terenu województwa podkarpackiego”. Pracownie zostały doposażone w nowoczesny sprzęt, a nauczyciele otrzymali wsparcie merytoryczne. W ponad 770 szkołach prowadzone są specjalne lekcje informatyki, zajęcia pozalekcyjne, organizowane są obozy oraz warsztaty promujące robotykę i naukę programowania. Z projektu strategicznego Województwa Podkarpackiego, który będzie realizowany do końca 2029 r. skorzysta ponad 7,6 tys. uczniów. Samorząd województwa przeznaczył na cen cel 133 miliony złotych w ramach Funduszy Europejskich z Programu Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027.

Pod względem infrastrukturalnym województwo podkarpackie jest dobrze przystosowane do wdrażania cyfryzacji. Już w 2019 roku 96,8% przedsiębiorstw i 86,8% gospodarstw domowych miało dostęp do szerokopasmowego Internetu, co przewyższało średnie wartości dla Polski. Postępująca cyfryzacja i automatyzacja procesów wymuszają wprowadzanie zmian również w podkarpackich przedsiębiorstwach. Cyfryzacja jest jednym z głównych filarów czwartej rewolucji przemysłowej, która na szeroką skalę wprowadziła konieczność stosowania nowych technologii informatycznych, technologii mobilnych, maszynowego uczenia się oraz sztucznej inteligencji. Ze względu na wszechstronność tych technologii, nie ma obecnie gałęzi gospodarki, w której te rozwiązania nie znalazłyby zastosowania. Dlatego branża IT przyczynia się do wzrostu konkurencyjności i innowacyjności pozostałych inteligentnych specjalizacji regionu. IS „Informacja i telekomunikacja” staje się jednym z filarów rozwoju gospodarczego województwa, czego dowodem jest m.in. szybko rosnąca liczba firm działających w jej obszarze. Według danych GUS w latach 2019-2022 takich podmiotów przybyło na Podkarpaciu niemal cztery tysiące.